Nội dung Hà Nội mùa đông năm 46

“	Tháng Năm năm 1945, phát xít Đức đầu hàng Đồng Minh. Tháng Tám năm ấy, nhân dân Việt Nam đã đứng lên giành chính quyền từ tay phát xít Nhật, chấm dứt hơn 100 năm thống trị của thực dân Pháp. Ngày mồng Hai tháng Chín năm 1945, tại vườn hoa Ba Đình, chủ tịch Hồ Chí Minh đã đọc bản tuyên ngôn độc lập khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Theo sự phân công của các nước Đồng Minh, quân đội Anh vào miền Nam Việt Nam để giải giáp vũ khí quân Nhật ; còn ở phía Bắc, công việc này được giao cho quân đội Tưởng Giới Thạch đảm nhiệm. Cùng là một phe với Đồng Minh, Pháp theo chân quân đội Anh trở lại Đông Dương với âm mưu lấy lại thuộc địa cũ. Sau khi đặt chân vào Nam Bộ, Pháp đòi đưa quân ra miền Bắc để thay thế quân Tưởng sắp rút về nước. Một hiệp định sơ bộ được kí ngày mồng Sáu tháng Ba năm 1946, thỏa thuận để Pháp đưa quân ra miền Bắc với điều kiện: Nước Pháp công nhận Việt Nam là một quốc gia tự do. Tháng Sáu năm 1946, chủ tịch Hồ Chí Minh sang Pháp theo lời mời chính thức của chính phủ Pháp. Đồng thời, tại Fontainebleau đã diễn ra một cuộc hội đàm giữa hai phái đoàn Việt Nam và Pháp, nhưng không đi đến kết quả vì nước Pháp vẫn không chịu công nhận nền độc lập và thống nhất của Việt Nam. Nhằm cứu vãn tình hình, chủ tịch Hồ Chí Minh đã kí một hiệp ước với bộ trưởng Bộ Thuộc Địa Pháp, cố gắng để chiến tranh không xảy ra, tránh đổ máu cho cả hai dân tộc. Trong khi đó tại Việt Nam, các tướng lĩnh chỉ huy quân đội Pháp quyết tâm đẩy nhanh các cuộc xung đột vũ trang hòng dùng vũ lực để lập lại trật tự cũ. Những cuộc khiêu khích của lính Pháp diễn ra hàng ngày trên đường phố Hà Nội.	”
— Tựa đầu phim

Cảnh 1: Tuyến phim mở đầu với tràng súng lính Pháp khiêu khích trước đền Ngọc Sơn. Trong đám đông nhốn nháo có hai vệ quốc quân Lâm và Toản, đều là cựu sinh viên luật khoa. Lâm được giấy mời lên Bắc Bộ phủ nhận công tác mới, tại đó, anh được gặp Hồ chủ tịch đang tiếp đoàn phụ lão Thái Bình. Do Lâm có bằng cử nhân luật, Hồ chủ tịch giao công việc thư ký riêng, mà thực chất là đặc phái viên làm công tác giao thiệp với các phái đoàn đại diện chính phủ Pháp.
Cảnh 2: Nhà Hát Lớn Hà Nội được ủy thác cho một toán tự vệ coi giữ, quân Pháp bèn huy động một trung đội đem súng lớn tới công kích. Phía Việt Nam hay tin mới kiến nghị với ban liên kiểm, khi đại diện liên kiểm Pháp-Việt tới thì không kịp. Cả tiểu đội tự vệ bị diệt hết, chỉ đôi ba chiến sĩ cùng một cháu bé may mắn sống sót.
Cảnh 3: Vợ Lâm sắp đẻ, cứ ngóng chồng, trong khi anh chỉ mải mê công tác.
Cảnh 4: Trong lúc thời sự mỗi lúc một rối ren, Hồ chủ tịch đánh thư kêu gọi đồng bào "bình tĩnh chờ lệnh chính phủ".
Cảnh 5: Jean Sainteny tới viếng Hồ chủ tịch đang trở ốm. Ông trấn an cụ về vụ Hải Phòng và thông báo thủ tướng Pháp vừa đắc cử chính là Léon Blum - cựu lĩnh tụ Mặt trận Bình dân, được coi là có cảm tình với Việt Nam. Đáp lại, Hồ chủ tịch nhờ thư ký soạn thư chúc mừng, nuôi hi vọng rằng chính phủ Blum sẽ làm dịu tình hình.
Cảnh 6: Một xưởng rèn trên phố Lò Đúc bắt đầu chế gươm, âm thầm chờ chính phủ phát lệnh chiến đấu.
Cảnh 7: Họa sĩ Hân tới Bắc Bộ phủ khẩn khoản xin Hồ chủ tịch cho thực hiện nốt chân dung còn dở, dù kì hạn đã hết, Hồ chủ tịch vẫn vui vẻ cho phép. Anh vẽ cụ ngay trong lúc làm việc.
Cảnh 8: Tại tiệm cà phê, Toản đang nghe nàng ca sĩ Hương hát Đàn chim Việt thì một toán đảng viên Quốc Dân rút súng đòi nhạc công đổi bài Tô Châu dạ khúc. Toản bèn tóm cổ đứa cầm đầu, buộc đám này rút. Vừa hay, một đồng đội chạy vào bảo nhỏ anh rằng họ phát hiện một canot Pháp chở đầy vũ khí trên sông Hồng.
Cảnh 9: Toán tự vệ do Toản cầm đầu phục kích giết lính Pháp, cướp được vô số súng rồi chuồn êm. Trong lúc đó, Lâm vừa về tới nhà thì xảy ra vụ quân Pháp cướp phá nhà thông tin, anh vội chạy ra cùng mọi người ứng cứu.
Cảnh 10: Trên chuyến xe điện buổi sớm, Lâm gặp Toản, bèn mắng anh tội "manh động" và đưa Toản về nhà người quen ở Hàng Bún tạm lánh. Hương được Lâm chỉ chỗ, chiều hôm đó tới gặp Toản. Cô vừa lui gót hồng thì chiến xa Pháp vào phố bắn giết bừa bãi. Dù ông chủ nhà cố cản, Toản vẫn nổi máu hung xông ra cứu một em bé rồi bị lính Pháp bắn chết.
Cảnh 11: Dân phố Hàng Bún đọc thư chia buồn của Hồ chủ tịch trước di ảnh người thân bị thảm sát. Có tiếng xe hơi nổ máy, khi họ chạy ra mới biết cụ Hồ vi hành.
Cảnh 12: Thời sự đã căng như dây đàn, Hồ chủ tịch biệt phái Lâm đi gặp Jean Sainteny, dặn kĩ phải mặc trang phục dân sự. Tiếp anh chỉ có Michel, anh vội đưa Michel công hàm phản đối của chính phủ Việt Nam nhờ trình Sainteny. Michel xin Lâm một bức ảnh Hồ chủ tịch, Lâm tặng ngay.
Cảnh 13: Họa sĩ Hân tình cờ gặp cô Huệ trên phố, bèn mời về phòng tranh và thực hiện tác phẩm để đời Thiếu nữ bên hoa huệ.
Cảnh 14: Tình hình mỗi lúc càng dồn dập, chính phủ bí mật bố trí đưa cụ Hồ ra ngoại ô, ở nhờ một phú gia làng Vạn Phúc.
Cảnh 15: Hàng phố tản cư dần, trong lúc ấy thì Lê trở dạ. Lâm phải vội đưa vợ vào nhà hộ sinh Tây, gửi gắm các xơ.
Cảnh 16: Hồ chủ tịch vội về Bắc Bộ phủ bàn phương án ứng phó trong trường hợp xảy ra chiến tranh. Trong lúc cán bộ chiến sĩ Bắc Bộ phủ hối hả chuẩn bị tản cư thì họa sĩ Hân lại đến xin vẽ nốt Hồ chủ tịch, cụ Hồ khuyên anh hãy vẽ đồng bào chiến sĩ.
Cảnh 17: Hôm 19 tháng 12, Lâm lại tới tìm Jean Sainteny. Michel vì quý anh mà vào phòng Sainteny yêu cầu ông ra tiếp, nhưng vệ binh ngăn lại, báo rằng ông "bận". Thực tế, Jean Sainteny đã rời nội ô Hà Nội từ sáng ngày để chuẩn bị công tác chiến tranh sau khi hết hạn tối hậu thư. Lâm chỉ nhác thấy vệ binh của Sainteny đang hối hả tập tành.
Cảnh 18: Tối 19 tháng 12, trong lúc súng kháng chiến đã rền khắp nơi, thể trạng Lê diễn biến xấu, phải sinh mổ. Lâm tới giường bệnh khuyên cô gắng ở lại Hà Nội mà nuôi con, còn anh theo quân lên cứ, chờ ngày chiến thắng thì đoàn tụ. Giữa phố phường tấp nập những người dựng chiến lũy chống chiến xa, Lâm gặp Hương và nhờ cô chăm nom Lê.
Cảnh 19: Tại làng Vạn Phúc, Hồ chủ tịch đánh bản hiệu triệu toàn quốc kháng chiến.
Cảnh 20: Đại đội cảnh vệ Bắc Bộ phủ chiến đấu tới người cuối cùng hòng bảo vệ cơ quan biểu tượng của chính phủ, nhưng thực chất để đoàn tản cư có điều kiện rút ra ngoại thành.
Cảnh 21: Con cả nhà cụ Dương từ biệt vợ con theo đoàn tản cư lên Việt Bắc làm anh nuôi quân, thằng con nhỏ chạy theo nài bố cho đi cùng. Cụ Hồ tình cờ gặp, bèn động viên ông cho nó cùng đi. Đoàn người đã sang bờ Bắc sông Hồng, ngoái lại nhìn kinh thành nghi ngút cháy sau lưng.

“	Cuộc chiến đấu của những người con quyết tử cho tổ quốc quyết sinh giữa lòng Hà Nội kéo dài 63 ngày đêm. Và những người ra đi ngày ấy chín năm sau đã trở về như lời hẹn ước. Kể từ ngày đó, nhân dân Việt Nam hết thế hệ này đến thế hệ khác đã chiến đấu suốt 30 năm để giữ vững nền độc lập và thống nhất đất nước.	”
— Tựa cuối phim